Objekat Kuća Mare Popović nalazi se u mahali Varoš u Gračanici, naselju koje je nastalo u srednjem vijeku, u blizini rudnika željeza. Oko 1520. godine, dolazi pod osmansku upravu. Status grada dobiva prije 1548. godine. Sjedištem prostranog kadiluka postaje 1572. godine i to od rijeke Spreče do rijeke Save obuhvatajući Srebrenik, Gradačac, Orašje, Modriču i Šamac. Od 1600. godine postaje značajno bosansko sjedište trgovine i zanatstva i ima čaršiju i najmanje osam mahala i isto toliko džamija i mesdžida. Do kraja osmanske uprave ima čak dvanaest džamija.
Stara kuća Mare Popović sagrađena je 1840. godine. Prema predanjima sagradio je svekar Mare Popović. Promijenila je nekoliko vlasnika i na kraju prešla u gradsko vlasništvo. Nakon restauracije 1989. godine pretvorena je etnološki muzej. Kuća je ponovo obnovljena 2013. godine.
Ova kuća je tradicionalna bosanska kuće čardaklija, spratnica, a nazivaju je i gračanička dimalačura zbog malog otvora na krovu kroz koji je izlazio dim. Ima podrum, prizemlje i sprat. Izrađena je u drvenoj konstrukciji tzv. bondruk konstrukciji, odnosno, od drvenih greda i stubova sa ispunom od čerpića u prizemlju, dok je sprat urađen od pruća ispunjenim blatom.
Kada se iz dvorišta ulazi u kuću, prvo se nailazi na otvoren trijem „hajat“, iz kojeg se ulazi u „kuću“ koja se nalazi u središnjem dijelu prizemlja. Prostor „kuće“ prolazi kroz dvije etaže, prizemlje i sprat i otvoren je prema tavanu. U njoj se nalazilo ognjište napravljeno od nabijene zemlje i iz te prostorije se ulazilo u ostale prostorije prizemlja: sobu, sobicu i ćirel. Sobe su bile popođene. U velikoj sobi se nalazila furuna, zemljana peć koja je služila za spremanje hrane i zagrijavanje čardaka na spratu. Spavalo se na vunenim dušecima.
Da bi se to postiglo zagrijavanje, u podu prostorije na spratu ostavljen je jedan otvor. Velika soba je bila prostrta ćilimima i ponjavama, a ispod prozora su bile sećije sa šiltetima i jastucima. U maloj sobi se nalazio zemljani šporet, a ćirel se koristio kao kuhinja i u njemu je bilo smješteno zemljano i bakarno posuđe. Na spratu se nalaze prostorije pričardak, čardačič i dva čardaka. Iz prizemlja se na sprat dolazi strmim drvenim stepenicama. Prozori su jednostruki, a krov četverovodan pokriven daščanim pokrovom šindrom.
Kuća Mare Popović je 2003. godine proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Tokom 2018. godine, Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Tuzlanskog kantona, u okviru projekta „Predstavljanja i afirmacije nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine sa područja Tuzlanskog kantona u elektronskim i drugim aktuelnim medijima“, kroz posebno pripremljeni stručne priloge prezentirao je nacionalne spomenike sa područja Tuzlanskog kantona, a među njima i Marinu kuću. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika 2003. godine, proglasila je „Historijsku građevinu – Kuća Mare Popović u Gračanici“, nacionalnim spomenikom BiH.
Danas je koriste članice Udruženja „Gračaničko keranje“ za svoje potrebe, čuvanje tradicije i prezentaciju keranja kao drevne umjetničke vještine žena u gradovima Bosne.
( Balans)