Foto: Balans
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Tuzli, pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi, Eparhija zvorničko-tuzlanska.
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 3. do 9. jula 2007. godine, donijela je odluku da se crkva proglasi za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.
Nacionalni spomenik sačinjavaju: crkva, zbirka od 21 ikone koje su sastavni dio ikonostasa, Hristov grob, veliko raspeće i dva trona.
Saborna crkva je građena osam godina, u periodu od 1874. do 1882. godine. Stručni nadzor nad radovima su vršili vojni inžinjeri. Car Franjo Josip I priložio je za izgradnju 600 forinti.
Prva obnova Saborne crkve izvršena је 1909/1910. godine. Osvećenje novog ikonostasa obavljeno je u maju 1910. godine. Druga obnova crkve je izvršena 1925. Godine, dok su naredne obnove izvršene 1968. godine, te 90-ih godina XX stoljeća. Objekat je u građevinskom smislu u dobrom stanju, zahvaljujući kompliciranim sanacionim radovima na stabilizaciji i upravljanju procesom diferencijalnog slijeganja temelja crkve. Pokrov od bakarnog lima je djelimično oštećen u toku rata 1992-1995. godine.
Prema konceptu prostorne organizacije, Saborna crkva u Tuzli pripada tipu jednobrodne crkve sa pripratom, naosom, oltarskim prostorom, polukružnom apsidom, prozorima postavljenim u jednom horizontalanom redu i zvonikom superpoiniranim iznad ulaza u crkvu. Visina vrha kupole zvonika iznosi cca 34,50 m.
U arhitektonskom smislu, crkva je građena u neoklasicističkom stilu, pravougaone osnove 28,64x 13,55 metara sa pet neobizantijskih kupola na tamburima. Četiri postavljene su na flankiranim ugaonim pozicijama, a peta, centralno postavljenom – iznad naosa, oslonjena je na četiri luka: dva postavljena u poprečnom smjeru i dva luka prislonjena uz lateralne zidove crkve. Gabaritne dimenzije objekta, mjerene sa vanjske strane, iznose: dužina cca 28,64 m i širina cca 13,55 m.
Ikonostas u crkvi je rađen u periodu između 1909. i 1910. godine. Na ikonostasu je predstavljeno dvadeset ikona i Carske dveri sa scenom Blagovijesti. Ikone uradio je slikar Marko Gregović iz Mostara.
Zidovi crkve su ukrašeni različitom floralnom i geometrijskom ornamentikom u seko tehnici.
(Balans)